Miền Tây được cho là vùng đất trù phú với sông nước chằng chịt , cây trái quanh năm nhưng ít ai biết đây cũng là khu vực có nhiều bất lợi về tự nhiên và khí hậu nhất là về nước sạch. Khu đầu nguồn thì phèn quanh năm, khu hạ nguồn thì mặn xâm nhập thường xuyên. Người dân chúng tôi đã dựa vào tự nhiên có mùa mưa kéo dài để trữ nước sạch.
Mùa mưa bắt đầu tầm tháng 5 âl, giai đoạn này chỉ hứng nước mưa để tiêu dùng hàng ngày chứ không trữ. Mưa kéo dài 5-7 đám lớn khi nước mưa trên mái lá không còn mùi khét và nước hết màu vàng thì người ta mới bắt đầu soạn lu - kiệu để trữ nước. Thường là tầm tháng 7-8 AL.
 |
| Chở lu bằng ghe ở miền Tây |
Mỗi nhà thường có hàng lu hoặc kiệu lớn chứa nước. Nhà thì 10 cái, 20 cái để thành 1 dãy bên hiên hay trong nhà dưới được kê và đậy kỹ tránh để muỗi hay bụi bay vào. Hàng kiệu này cũng có khi dùng để đánh giá độ khá giả hay nghèo của một gia đình nào đó. Ngoài ra còn dùng để làm thước đo cô gái gia chủ khi mẹ chồng đi xem mắt. Bởi trước khi hứng nước để trữ phải xúc hết nước cũ, chà hết rong riêu quanh lu, nhà có con gái kỹ tính có khi hàng ngày đều lau chùi hàng kiệu cho bóng loáng. Hàng kiệu hay lu càng sạch thì chứng tỏ cô gái đó rất đảm đang được nhà chồng đánh giá cao.
Hàng lu cũng là nơi dễ trú ẩn của lũ trẻ chơi trốn tìm. Hay dễ ăn đòn nhất là khi dùng cây phan con chó bể cái lu thì lúc đó bạn cũng sẽ thành cái lu cho mẹ đánh. Hồi nhỏ mỗi lần hết nước mưa trong nhà là ước mơ mẹ có nhiều tiền để mua thêm vì nhà ít khi đủ nước do ít lu trữ nước.
 |
| Vận chuyển lu lên |
Chuyện uống nước mưa của miền Tây cũng là một văn hoá nỗi bậc, chứng minh sự thông minh và linh hoạt của cha ông, đã biết tận dụng thiên nhiên nuôi dưỡng những bước chân lưu vong đến vùng u minh chướng khí. Cho nên ai về miền Tây ít khi thấy giếng làng vì quanh năm người dân trữ nước mưa để dùng.
Mấy năm nay dân xài nước máy các làng nghề làm lu - kiệu dần mai một. Những công thần cưu mang người miền Tây sẽ dần trở về quá khứ rồi thành ký ức một thời khốn khó.
Mấy nay ồn ào quá, tội cho cái lu quê tôi!
Trần Thành Thái
